Fot. Hella

Wiele warsztatów wykonuje obsługę samochodowych klimatyzacji tylko w podstawowym zakresie i przeważnie niejako "przy okazji" innych napraw. Jednak coraz częściej nie odpowiada to już oczekiwaniom klientów.

Układ ten wymaga okresowego, profesjonalnego serwisu, lecz poza tym pojawiają się w nim, zwłaszcza w przypadku starszych pojazdów, rozmaite usterki, które trzeba najpierw odpowiednio zdiagnozować, a potem naprawić. Diagnozowanie poprzez odczyt kodu błędu zapisanego w pamięci centralnego sterownika nie zawsze jest dostępne lub wystarczająco precyzyjne. Na szczęście tradycyjne zasady diagnostyczne umożliwiające rozwiązywanie niemal wszystkich praktycznych problemów są stosunkowo proste.

Procedura subiektywnej kontroli

Jest to zawsze obowiązujące diagnozowanie wstępne, polegające na szybkim sprawdzeniu prawidłowości działania i wydajności układu. Warunkiem uzyskania wiarygodnych wyników tej metody jest przeprowadzenie testu w temperaturze otoczenia wynoszącej ponad 15°C i poprzedzenie go co najmniej 10–15-minutową pracą układu.

Przekrojowy rysunek sprężarki klimatyzacyjnej

W ramach właściwych czynności kontrolnych należy nastawić klimatyzację na maksymalne chłodzenie, ustawić obroty silnika na 2000–2500 obr./min, odczekać ok. 1 minutę i dotykiem ręki sprawdzić ciepłotę przewodów. Na odcinku pomiędzy sprężarką a skraplaczem powinny być one bardzo gorące, przed filtrem-osuszaczem i przed zaworem rozprężnym – ciepłe, a przed sprężarką – zimne (może na nich skraplać się para wodna, ale skropliny nie powinny zamarzać).

Procedura prostych mierników

Metodą bardziej zaawansowaną technicznie jest kontrola ciśnień i temperatury nawiewanego do kabiny powietrza, w podanych wyżej warunkach, za pomocą manometrów i termometrów o odpowiednich zakresach pomiarowych.

Widok wewnętrznych mechanizmów sprężarki

Manometr podłącza się najpierw do czerwonego zaworu serwisowego połączonego z wysokociśnieniową częścią układu. Powinien wskazywać on ciśnienie w granicach 9–17 barów. Z kolei w zaworze ciśnienia niskiego (niebieskim) prawidłowy zakres wskazań wynosi 1,5–3 bary. Następnie, po nastawieniu dmuchawy klimatyzacyjnej na maksymalną wydajność nadmuchu, mierzy się temperaturę wewnątrz dyszy wylotowej w konsoli środkowej. Jej prawidłowa wartość to 2–8°C.

Zgodność ciśnień i temperatur z wysokimi, określonymi wyżej granicami, pozwala uznać, że kontrolowany układ pracuje poprawnie.

Procedura wykrywania usterek

Ta metoda jako uniwersalna może być wykorzystywana do diagnozowania układu klimatyzacji w różnych modelach samochodów, choć nie zawsze rozwiązuje ona wszelkie problemy i wątpliwości. Jej schemat można ująć w następujących punktach:

1. Uruchomienie silnika, klimatyzacji i nawiewu powietrza do kabiny, jeśli dmuchawa działa – można przejść do punktu 3.

2. Dmuchawa nie działa, więc trzeba sprawdzić elektryczny bezpiecznik jej silnika, a następnie przełącznik, przekaźnik i przewody sterujące oraz zasilające. Należy wyeliminować również mechaniczne zablokowanie wirnika.

3. Jeśli przy nastawieniu układu klimatyzacji na maksymalne chłodzenie działa sprzęgło sprężarki, można przejść do pkt. 5.

4. Gdy sprzęgło sprężarki nie działa, sprawdzenia wymaga jego podłączenie elektryczne oraz działanie czujników temperatury i ciśnienia (brak usterek elektrycznych wskazuje na niedobór czynnika chłodniczego w obiegu, czyli konieczność jego uzupełnienia.

5. Jeżeli po kilkuminutowej pracy klimatyzacji nastawionej na maksymalne chłodzenie temperatura powietrza nadmuchiwanego do kabiny wynosi od 3 do 8°C, można przejść do pkt. 7.

6. Za wysoka temperatura nawiewu może być skutkiem włączonego ogrzewania, niedrożności filtra kabinowego, uszkodzenia czujnika temperatury lub termostatu oraz niesprawności klapek dysz nawiewowych, zaworów nagrzewnicy, dmuchawy bądź parownika.

7. Ciśnienia w układzie przy prędkości obrotowej wału korbowego 2000–2500 obr./min. powinny wynosić po stronie niskiego ciśnienia: 1,5–3,0 bary, a po stronie wysokiego ciśnienia: 9,0–25,0 barów, w układach ze sprężarkami o automatycznie regulowanej wydajności niskie ciśnienie musi pozostawać niezmiennie na poziomie ok. 2 barów.

Jeżeli wielkości uzyskane z pomiarów znacznie różnią się od wyżej podanych, usterki należy zidentyfikować za pomocą załączonych tabel.

Diagnozowanie sprężarki

Jak wynika z załączonych tabel, uszkodzenie sprężarki może się objawiać przede wszystkim nieprawidłowym ciśnieniem w wysokociśnieniowej części obiegu czynnika chłodniczego. Sprężarki dzielimy na te ze sprzęgłem elektromagnetycznym i tzw. bezsprzęgłowe, nazywane też sprężarkami o zmiennej wydajności. W obu wypadkach decyzję o ewentualnej wymianie tego podzespołu powinno poprzedzić sprawdzenie prawidłowości działania jej mechanicznego napędu oraz zasilania i sterowania elektrycznego.

Sprężarka ze sprzęgłem pracuje tylko po jego elektromagnetycznym włączeniu, czyli nie obraca się, gdy klimatyzacja jest wyłączona, albo nastąpi całkowity wyciek czynnika, co dzięki odpowiednim czynnikom nie "zezwala" na elektryczne zasilanie sprzęgła. Regulacja wydajności opiera się wyłącznie na jego okresowym włączaniu i wyłączaniu.

Sprężarka bezsprzęgłowa o zmiennej wydajności jest napędzana paskiem klinowym nieprzerwanie podczas pracy silnika pojazdu. Sterowanie ciśnieniem realizowane jest przez zawór elektromagnetyczny, zamykający się po włączeniu elektrycznego napięcia na jego zaciski. Bez tego zasilania pozostaje on otwarty i czynnik przepływa z komory tłocznej na stronę ssącą sprężarki. Przymknięcie zaworu powoduje natomiast wzrost ciśnienia w układzie klimatyzacji. Zawór jest więc nieprzerwanie sterowany zmiennymi impulsami, których współczynnik wypełnienia powoduje płynny wzrost ciśnienia w klimatyzacji. Diagnostyka sprężarki zarówno tej ze sprzęgłem elektromagnetycznym, jak i bezsprzęgłowej musi polegać w pierwszej kolejności na sprawdzeniu samego elektromagnesu sprzęgła lub zaworu metodą pomiaru rezystancji jego cewki. Najczęściej wynosi ona kilkanaście omów.

W przypadku wersji o zmiennej wydajności następnym krokiem jest sprawdzenie (najlepiej oscyloskopem) obecności impulsów sterujących. Jeśli impulsy się pojawiają i rezystancja cewki jest właściwa, to sprężarka nie wytwarza ciśnienia z powodu uszkodzeń mechanicznych i oczywiście wymaga wymiany lub specjalistycznej naprawy.

Tweet

Zenon Rudak
Kierownik Centrum Technicznego Hella Polska