Fot. ATE

Dla komfortu jazdy znaczenie ma nie tylko moc silnika i wyposażenie pojazdu, ale także sprawnie działające hamulce, dające poczucie bezpieczeństwa podczas codziennego poruszania się po drogach. Dobre działanie układu hamulcowego wymaga okresowego serwisu oraz właściwego doboru elementów eksploatacyjnych, które zapewnią, że pojazd zatrzyma się w odpowiednim miejscu i czasie.

Codzienna eksploatacja pojazdu przez statystycznego użytkownika sprowadza się do pokonywania krótkich odcinków podczas dojazdu do miejsca pracy i powrotu do domu z zakupami. Kierowca oczekuje komfortowego działania hamulca, bo prędkość ograniczona jest korkami i przepisami.

Inny, który porusza się głównie po drogach ekspresowych i autostradach, jeździ szybko i wielokrotnie używa hamulca, licząc na jego wysoką skuteczność, a w efekcie – krótką drogę zatrzymania.

Jak poprawnie dobrać klocki i tarcze hamulcowe do pojazdu, tak aby spełniły oczekiwania użytkownika niezależnie od tego, czy pełznie w miejskich korkach, czy przemieszcza się z dużą prędkością mocno obciążonym pojazdem po autostradzie?

Dobór elementów pary tarcze-klocki hamulcowe często stanowi dla warsztatu problem. Kierowca zwykle wybiera produkt tani, nie przykładajac wagi do jakości. Należy mu uświadomić, że jest to nieodpowiedzialne podejście, ponieważ rezygnując z jakości, ryzykuje brak hamulców wtedy, kiedy może ich najbardziej potrzebować. Decydując się na serwis układu hamulcowego, powinien zainwestować w bezpieczeństwo swoje i innych uczestników ruchu drogowego poprzez zastosowanie elementów markowego producenta, czyli produktu o jakości OE (np. ATE). Zwłaszcza jeśli poprzednie klocki nie spełniały jego oczekiwań.

Przyczyny

– Dlaczego moje nowe klocki piszczą? Poprzednie nie piszczały! – skarży się rozżalony klient. I składa reklamację.

Po zamontowaniu nowych tarcz i klocków, niezależnie od okresu eksploatacji, np. zaraz po dotarciu, po kilku tysiącach przejechanych kilometrów lub w porze jesienno-zimowej przy hamowaniu słychać nieprzyjemny dla ucha pisk.

Przypomnijmy więc, że ten nieprzyjemny dźwięk to fala dźwiękowa, wytworzona przez wibrujące elementy układu hamulcowego. Podczas hamowania współpraca klocka z tarczą wzbudza drgania, które często ulegają wzmocnieniu przez inne podzespoły, np. elementy układu kierowniczego lub zawieszenia.

Klocki hamulcowe o jakości OE (podobnie jak klocki seryjne) w procesie produkcji wyposaża się w elementy mające tłumić drgania powstałe przy docisku klocka do tarczy hamulcowej. Dlaczego więc po ich wymianie na nowe pojawia się piszczenie?

Przyczyn może być kilka. Oto one:

• Podczas wymiany klocków nie wykonano czyszczenia zacisku albo przeprowadzono je niedbale. Dotyczy to w szczególności prowadnic klocka hamulcowego na jarzmie zacisku, przez co zmieniła się odległość pomiędzy klockiem a jarzmem. Wytarcia eksploatacyjne jarzma zacisku również powodują drgania.
• Niepoprawnie wykonano czyszczenie powierzchni tłoka hamulcowego i przeciwległej powierzchni zacisku. W tym wypadku brak równoległości przenosi się na klocki, powodując uszkodzenia i drgania.
• Zostały nasmarowane elementy zacisku hamulca, które nigdy nie powinny być smarowane, np. tuleje gumowe prowadzące w zaciskach systemu ATE. Tuleje te powinny być wymieniane co 100 tysięcy kilometrów przebiegu lub przy trzeciej wymianie zestawu klocków hamulcowych bez względu na stan tulei gumowych i stalowego elementu prowadzącego. Niestety, brak odpowiedniej wiedzy powoduje, że w tym miejscu stosowane są smary, a ich użycie doprowadza do braku szczeliny roboczej między klockiem a tarczą. W konsekwencji tarcza hamulcowa ulega uszkodzenia i po przejechaniu zaledwie kilku tysięcy kilometrów podczas hamowania pojawiają się wibracje. Ten sam skutek spowoduje zastosowanie tulei gumowych niskiej jakości.



Elementy wymagające wymiany (z lewej) i tuleje ATE System

• W zaciskach firm TRW i Bosch zalecane jest używanie smaru, co nie oznacza, że można użyć każdego. Należy pamiętać o częstej wymianie tulei gumowych. W zaciskach ATE występują tuleje z wkładką z tworzywa sztucznego (niedostępne w zamiennikach), które muszą być założone w odpowiednim miejscu. Przed przystąpieniem do montażu tulei gumowych i prowadnic w jarzmie należy poprawnie przygotować miejsca ich osadzenia z zastosowaniem odpowiednich narzędzi, aby nie doprowadzić do owalizacji cylindrycznych otworów



Zestaw do czyszczenia LUCAS



Zestaw do czyszczenia ATE

• Klocki hamulcowe OE i klocki zamienne o jakości OE (np. ATE Oryginal) zawierają elementy lub cechy mające powodować poprawną pracę klocków w zacisku, np. dodatkowe taśmy samoprzylepne na blasze klocka, wymagające przyklejenia (np. VW T5-T6).



Naklejka 3M

• Dodatkowe płytki, blaszki antywibracyjne montowane na samym klocku lub tłoku hamulcowym często występują jako element dodatkowy. Elementy te podczas wymiany lądują często w koszu na śmieci, bo w zamiennikach zastosowano inne rozwiązanie i do nich nie pasują. Zastosowanie klocków OE lub w jakości OE powoduje pisk podczas hamowania, bo brak wiedzy mechanika spowodował, że nie użyto właśnie tych dodatkowych elementów pomiędzy klockami a zaciskiem. Można je w niektórych wypadkach zastąpić zestawem nakładek antywibracyjnych ATE 13.0460-0400.2



Dodatkowe blaszki do klocków Toyoty (z lewej) i Mitsubishi



Zestaw naklejek antywibracyjnych ATE

• Piszczenie może wynikać z odwrotnego lub wadliwego montażu kierunkowych klocków hamulcowych, które muszą być zakładane z użyciem dodatkowych blaszek pomiędzy klockami a zaciskiem. Niestety, temat ten często jest ignorowany przez mechaników.

Przykłady klocków kierunkowych

VW T5 i T6 – klocki hamulcowe ATE

Zbytnia wiara we własne umiejętności i zaufanie doświadczeniu przy montażu klocków hamulcowych bywają ryzykowne. Wymiana musi się opierać o dokumentację serwisową i należy bezwzględnie przestrzegać zawartych w niej zaleceń. Ignorowanie ich lub stosowanie elementów zamiennych bez cech klocka OE prowadzi do uszkodzenia zacisków i wadliwej pracy, skutkującej między innymi piszczeniem hamulców.

Zalecenia

Mieszanki stosowane w klockach (zależnie od producenta i przeznaczenia) dzielą się na miękkie i twarde. W sportach motorowych stosowane są mieszanki twarde – lubią piszczeć, ale powodują, że wyhamowanie pojazdu jest przewidywalne niezależnie od temperatury elementów trących.

VW T5 i T6 – klocki hamulcowe innych producentów

Do budowy klocków hamulcowych przeznaczonych do zwykłych pojazdów najczęściej wykorzystuje się mieszanki miękkie. Ich zastosowanie zapewnia komfort i brak pisków w trybie jazdy miejskiej, często jednak wydłuża drogę hamowania przy mocno rozgrzanych hamulcach, np. przy prędkościach autostradowych dociążonym pojazdem,

Producenci starają się godzić cenę, komfort i skuteczność, bez względu na sposób eksploatacji pojazdu: wolna jazda miejska czy szybki ruch autostradowy. Zaleca się stosowanie klocków posiadających cechy i jakość OE, które w połączeniu z właściwie serwisowanym układem hamulcowymi muszą zadziałać w każdej z opisanych sytuacji.

Mówiąc o piszczących klockach, trzeba jeszcze wspomnieć o tarczach hamulcowych. Powierzchniowo przegrzana struktura tarczy powoduje zmianę parametrów pary trącej, a w konsekwencji – pisk podczas hamowania. Zmniejszenie grubości tarczy zmienia jej masę, która szybciej się nagrzewa. Ma to wpływ na współpracę z klockiem hamulcowym. Współcześnie produkowane tarcze, szczególnie dwuczęściowe (np. BMW), często wymagają wymiany po zużyciu jednego kompletu klocków hamulcowych. Tolerancja ich grubości wynosi zaledwie 0,8 mm z każdej strony.

Uszkodzenia eksploatacyjne pierścienia trącego tarczy, a co za tym idzie – klocków hamulcowych, zdarzają się najczęściej w okresie jesienno-zimowym. Powstają one na płaskiej powierzchni tarczy wskutek przedostawania się zanieczyszczeń zewnętrznych w postaci drobinek piasku czy żwiru wraz z powietrzem wentylującym tarczę. Zanieczyszczenia te powodują wyrwy w klocku i pierścieniową deformację tarczy hamulcowej. Współpraca takiej tarczy z nowym kompletem klocków przyczynia się do szybkiego ich zużycia, a dodatkowo generuje wibracje. Podobne uszkodzenia powstają w wyniku korozji, której sprzyjają długie postoje pojazdu oraz mało intensywna eksploatacja. Powoduje ona szybko postępujące uszkodzenia zarówno tarczy, jak i i klocka. Jej efektem są piski i głośna praca układu.

Sprawa piszczenia hamulców jest tematem złożonym i jednoznaczna odpowiedź na pytanie „dlaczego klocki piszczą podczas hamowania” jest niemożliwa bez oględzin pojazdu w serwisie i rozpoznania złożonego problemu montażowego, eksploatacyjnego oraz doboru elementów, takich jak tarcze i klocki.

Jak zatem uniknąć reklamacji i konieczności rozstrzygania nierozwiązywalnego sporu: czy winne są tarcze, czy klocki? Odpowiedź jest prosta: zaleca się montaż kompletu pochodzącego od jednego, markowego producenta. W przypadku wymiany przeprowadzonej w serwisie zgodnie z wiedzą i sztuką hamulce nie będą piszczeć. A jeśli tak się zdarzy – wiadomo, gdzie zgłosić reklamację.

Dbając o najwyższą jakość oferowanych produktów i dobrą skuteczność hamulca w każdych warunkach, firma ATE bierze odpowiedzialność za swoje produkty i wspiera mechaników w problemach montażowych i pomontażowych.

Tweet

Marek Warmus
Doradca techniczny ATE Polska