Zdjęcia warsztatowe (archiwum) wykonano w firmie Appaloosa (Harley-Davidson Dealer)

Serwis i naprawa motocykli

Klientami motocyklowych warsztatów i serwisów są stosunkowo nieliczni hobbyści dysponujący sprzętem bardzo zróżnicowanym pod względem rodzajów, marek, klas, wieku i stanu technicznego.

Motocykle, skutery i mopedy służą dziś przede wszystkim do zabawy opartej w mniejszym lub większym stopniu na elementach sportu, turystyki, rekreacji i majsterkowania. Dlatego ich użytkownicy traktują profesjonalne motocyklowe warsztaty raczej jak hobbystyczne kluby, a nie zwykłe placówki usługowe. Do tak specyficznego zapotrzebowania musi być więc dostosowany cały profil tej działalności. Realizują ją firmy mające status autoryzowanych dealerów i punktów serwisowych określonych marek (przeważnie kilku równocześnie), a także zakłady bez wyraźnie ukierunkowanej specjalizacji. Większość z nich oferuje dodatkowo pośrednictwo w handlu pojazdami i częściami używanymi (także w Internecie), usługi tuningowe i związane z restauracją jednośladów zabytkowych. Tutaj, w przeciwieństwie do branży samochodowej, warsztat tym lepiej prosperuje, im bardziej jest uniwersalny.

Pod względem techniczno-eksploatacyjnym pojazd jednośladowy różni się od samochodu nie tylko liczbą kół, gabarytami i masą. Jest z reguły znacznie dłużej (licząc w latach) eksploatowany, a przy tym wymaga częstszych przeglądów i obsług serwisowych. Na przykład: amerykańskie motocykle renomowanej marki Harley-Davidson na pierwszy przegląd powinny trafiać do autoryzowanego serwisu już po przejechaniu 1800 km, na drugi przy 4000 km przebiegu, a potem już regularnie co 4000 km...

Zakres usług serwisowo-naprawczych

Najprostsze zabiegi, takie jak: regulacja naciągu łańcucha, wymiana filtru powietrza, żarówek i bezpieczników, uzupełnienie stanu oleju lub płynu hamulcowego, wykonywane są na ogół przez samych użytkowników, a zlecane profesjonalistom jedynie przy okazji innych napraw lub cyklicznych przeglądów serwisowych.

W trakcie tych ostatnich przeprowadza się regulacje: gaźników (wraz z ich czyszczeniem i synchronizacją), łożysk w główkach ram i luzów zaworowych w silnikach czterosuwowych oraz wymiany: oleju i filtrów w układzie smarowania silnika, świec zapłonowych, płynu chłodzącego i hamulcowego (w połączeniu z odpowietrzaniem układu), okładzin ciernych hamulców tarczowych i bębnowych, łańcuchów napędowych z kołami łańcuchowymi, łańcuchów rozrządu, oleju i uszczelnień w przednich amortyzatorach. Wtedy też odbywają się takie czynności kontrolno-diagnostyczne, jak: kontrola sterowników testerem elektronicznym, sprawdzanie stanu akumulatora, układu zapłonowego, badanie śladowości kół i odkształceń obręczy, a także geometrii zawieszeń.

Stosownie do bieżących potrzeb dokonywana jest obsługa akumulatorów, wymiana: linek sterujących i napędzających (prędkościomierze lub obrotomierze), opon, amortyzatorów i tarcz sprzęgłowych. 

Poważniejsze prace naprawcze dotyczą: generalnych remontów silników i skrzyń biegów, wymiany wahaczy, prostowania ram.

Wszystkie te zadania wiążą się z koniecznością stosowania odpowiedniego sprzętu, części zamiennych, akcesoriów i materiałów eksploatacyjnych.

Wyposażenie warsztatu

Niskie usytuowanie głównych mechanizmów jednośladu nie pozwala pracować przy nich zgodnie z podstawowymi zasadami ergonomii, gdy pojazd stoi po prostu na podłodze warsztatu. Optymalnym rozwiązaniem jest specjalny, nożycowy podnośnik motocyklowy lub ława obsługowa z pochyłym najazdem. Każde z tych stanowisk powinno być wyposażone w uchwyty umożliwiające stabilne zamocowanie pojazdu bez kół (lub z uniesionymi kołami).

up>Rys.: < script src="../../../cms/html/js/tiny_mce/themes/advanced/langs/en.js" type="text/javascript"> U chwyt uniwersalny do mocowania koła	style="text-align: right;">Rys.: Hydrauliczny podnośnik nożycowy.

Wymontowane zespoły i podzespoły poddaje się dalszej rozbiórce lub naprawie na zwykłych stołach warsztatowych z użyciem imadeł. Do prac montażowych nie są na ogół potrzebne specjalne narzędzia serwisowe, ponieważ konstruktorzy jednośladów przystosowują je przeważnie do uniwersalnego oprzyrządowania.

^{Rys.: Zamiast podnośnika można stosować rolkowe stojaki, lecz wówczas praca musi być wykonywana na siedząco}

Oprócz klasycznych połączeń śrubowych obsługiwanych standardowymi zestawami kluczy (szczękowych, oczkowych i nasadowych) występują w jednośladach liczne połączenia wciskowe (walcowe lub stożkowe). Do ich rozbiórki potrzebne są mechaniczne ściągacze, wyciskacze i małe prasy (mechaniczne lub hydrauliczne), wyposażone w bogate zestawy wymiennych końcówek roboczych i podkładek oporowych.

Rys.: Stojak warsztatowy do dużych silników motocyklowych

Nie dotyczy to jednak wszystkich, typowych dla motocykli rozwiązań konstrukcyjnych. Na przykład: montaż ogniw łączących łańcuchy napędowe wymaga użycia specjalistycznych pras do spęczania końcówek sworzni. Przy regulacji luzów zaworowych w silnikach z wałami rozrządu w głowicach niezbędne są (znane z warsztatów samochodowych) przyrządy do wymiany płytek regulacyjnych bez demontażu mechanizmów rozrządu. Do synchronizacji gaźników w silnikach wielocylindrowych służą oscyloskopy lub specjalne urządzenia elektroniczne, przystosowane zwykle także do innych badań diagnostycznych. Śladowość kół i geometrię zawieszeń można sprawdzać długimi liniałami, lecz bardziej wiarygodne rezultaty zapewnia użycie profesjonalnych urządzeń laserowych. W warsztatach zajmujących się sportowym tuningiem silników potrzebne są specjalne hamownie bezwładnościowe do kontroli uzyskiwanych mocy.

Rys.: Lekki, regulowany stół naprawczy o podwójnej konstrukcji nożycowej	Rys.: Efekty prowadzonej naprawy lub tuningu silnika sprawdza się na specjalnej hamowni podwoziowej

Tradycyjne narzędzia ręczne

Trudności w pozyskiwaniu części zamiennych do starszych modeli pojazdów sprawiają, że przy naprawach jednośladów znajdują zastosowanie różne tradycyjne technologie ślusarskie. Należy do nich precyzyjna obróbka tulei ślizgowych za pomocą rozwiertaków (stałych i nastawnych). Korekty płaszczyzn przylgowych głowic i kadłubów przeprowadza się ręcznie skrobakami na płytach traserskich z użyciem tuszu. Na tychże płytach za pomocą papierów ściernych dopasowuje się ręcznie stalowe pierścienie tłokowe i niekiedy też płytki do regulacji luzów zaworowych. Ręcznymi frezami i metodą docierania wykonywana jest regeneracja zaworów. Gniazda frezuje się specjalnymi narzędziami z ostrzami z węglików spiekanych. Rozwiązaniem alternatywnym jest stosowanie małych, stacjonarnych szlifierek kolumnowych z profilowanymi kamieniami ściernymi.

Grzybki zaworów regeneruje się metodą obróbki szlifierskiej na specjalnych, precyzyjnych szlifierkach z wirującym uchwytem do mocowania trzonka.

W pojazdach nietypowych i zabytkowych często jedynym sposobem naprawy zużytych części mechanizmów pozostaje ich acetylenowe lub łukowe napawanie warstwą stali i ponowna obróbka skrawaniem lub przez szlifowanie. Metody spawalnicze stosowane są też do naprawy stalowych ram, pękniętych kadłubów aluminiowych, ubytków w żebrowaniu głowic, cylindrów itp.

Serwisowanie ogumienia

Obsługa kół motocyklowych nie musi być przeprowadzana ręcznie, ponieważ są na rynku urządzenia serwisowe specjalnie do tego celu zaprojektowane lub przystosowane. Montażownice o tym przeznaczeniu wyposażone są w specjalne, miękkie nakładki ochronne, zabezpieczające obręcz koła przed porysowaniem zarówno szczękami uchwytu mocującego, jak częścią roboczą łyżki montażowej.

^{Rys.: Wyważarki do kół motocyklowych z felgami i szprychami ze stopów lekkich; z lewej: automatyczna (bezwładnościowa),
u góry: statyczna (bez napędu)}

Niektóre wyważarki do kół samochodowych mają komputerowe programy do dynamicznego wyważania kół jednośladów, a także dodatkowe adaptery do osadzania ich na wrzecionie maszyny. Urządzenia takie spotyka się także w ogólnych serwisach ogumienia, jednak właściciele jednośladów, zwłaszcza tych bardziej cennych, większym zaufaniem darzą warsztaty zajmujące się tylko motocyklami i skuterami. Wpływa na to z jednej strony bliższy kontakt takich warsztatów z dostawcami specjalnego ogumienia, a z drugiej – lepsze rozumienie specyfiki pojazdów jednośladowych.

_{Rys.: Linia diagnostyczna dla pojazdów jednośladowych wyposażona w rolkowy tester hamulców,
analizator spalin i urządzenie do kontroli amortyzatorów}

W przypadku kół szprychowych korygowane jest nie tylko ich wyważenie, lecz także tzw. bicie obręczy. Korekta polega na dość pracochłonnej, bo ręcznej i wymagającej specjalnych umiejętności zmianie naciągu szprych. Od ich prawidłowego wyregulowania zależy późniejszy komfort i bezpieczeństwo jazdy. Poza tym warsztat motocyklowy prowadzący serwis ogumienia do jednośladów z reguły inwestuje nie tylko w urządzenia do montażu i wyważania kół, lecz także w wytwornicę azotu do ich pompowania. Gaz ten znacznie słabiej, niż sprężone powietrze reaguje na zmiany temperatur zewnętrznych, a bardziej stabilne ciśnienie w motocyklowej oponie sprawia, że jej zachowanie, szczególnie na ostrych zakrętach, nie wykazuje nieprzyjemnych i niebezpiecznych wahań.

Naprawy lakiernicze

Lakiernictwo renowacyjne w zastosowaniu do jednośladów, zwłaszcza motocykli, jest bardziej skomplikowane, niż w przypadku samochodów osobowych. Po pierwsze: nie maluje się całego pojazdu, lecz wszystkie jego lakierowane elementy z osobna po uprzednim ich zdemontowaniu. Po drugie: rzadko naprawa ogranicza się do nałożenia dodatkowej warstwy lakieru na starą powłokę. Przeważnie czyści się wszystkie powierzchnie aż do odsłonięcia metalowego podłoża metodą piaskowania i następnie nakłada kolejno nowe warstwy lakierniczego pokrycia. Po trzecie: nawet najtańsze jednoślady nie są lakierowane jednobarwnie. Zwykle główne elementy ich nadwozi pokryte są lakierem w co najmniej dwóch kolorach (błotniki inne niż rama, zbiornik paliwa i lakierowane osłony). Poza tym każdy z tych elementów zdobiony jest dodatkowo tzw. szparunkami, nakładanymi za pomocą aerografów z ewentualnym użyciem malarskich szablonów.   

W zakres renowacji lakierniczej wchodzi też polerowanie detali o powierzchniach aluminiowych, mosiężnych lub ze stali nierdzewnej. Nakładane są też ponownie (zwykle na zlecenie, w specjalistycznych galwanizerniach) uszkodzone wielowarstwowe powłoki chromowe. Zabiegi te coraz częściej dotyczą także pojazdów fabrycznie nowych (szczególnie skuterów), tuningowanych w celu zindywidualizowania ich zewnętrznego wyglądu.

Tweet

Redakcja Miesięcznika Branżowego Autonaprawa