Fot. Gates

Przenoszeniu wibracji skrętnych wału korbowego na układ napędowy pojazdu zapobiegają dwumasowe koła zamachowe, w napędach osprzętu silników tę samą rolę pełnią koła pasowe z tłumikiem drgań (TVD).

We współczesnych silnikach, szczególnie wysokoprężnych, zwiększony poziom drgań skrętnych jest skutkiem modyfikacji ich konstrukcji mających na celu spełnianie norm Euro 4, 5, 6. Nierównomierna prędkość obrotowa koła pasowego na wale korbowym przyczynia się do przyspieszonego zużycia paska układu pomocniczego oraz łożysk napędzanych nim urządzeń. Zjawisko to niweluje wyposażenie koła pasowego w tłumik drgań TVD, czyli element gumowy umieszczony pomiędzy dwiema częściami metalowymi (fot. 1). 

Łącznik gumowy ulega eksploatacyjnemu zużyciu i wymaga wymiany w określonym czasie (fot. 2). 

Stosowane są dwie konstrukcyjne odmiany kół pasowych z tłumikiem TVD: „otwarta”, przeznaczona do silników z zapłonem iskrowym, oraz „zamknięta” do silników wysokoprężnych (fot. 3). Oba rodzaje kół są starannie wyważane poprzez nawiercanie otworów widocznych na ich obwodzie (fot. 4).

Zużyte lub uszkodzone koła powodują zwiększenie poziomu drgań, głośną pracę paska i przyśpieszone zużycie wszystkich komponentów danego układu. Mogą również doprowadzić do uszkodzenia jednokierunkowego sprzęgiełka alternatora, a w konsekwencji też samego alternatora.  

Na konieczność wymiany koła pasowego z tłumikiem drgań wskazują następujące objawy dające się zauważyć w trakcie kontroli wzrokowej:

• pęknięcia gumy (fot. 2),
• ubytki w elemencie gumowym (fot. 5),
• wyraźne ślady mechanicznego uszkodzenia otworu szczelinowego (fot. 6).

Cząstki rdzy po stronie zewnętrznej niektórych kół TVD należy traktować jak wczesne ostrzeżenie o zbliżającym się problemie. 

Skutkiem uszkodzenia koła TVD może być zsunięcie się z niego paska wieloklinowego (fot. 7).  

Prosta metoda dodatkowego diagnozowania stanu TVD polega na zaznaczeniu na nim mazakiem linii przechodzącej od strony zewnętrznej do środka i uruchomieniu silnika. Jeśli po minucie jego pracy ze zmiennymi prędkościami i zatrzymaniu na naniesionej linii wystąpią załamania, koło wymaga wymiany!

Zalecenia:

• koło pasowe z tłumikiem drgań należy wymieniać przy wymianie paska pomocniczego i napinacza nie rzadziej niż co 120 000 km przebiegu pojazdu,
• stan koła pasowego z tłumikiem drgań należy weryfikować przy każdej naprawie auta, szczególnie powypadkowej, a przy bezawaryjnej eksploatacji nie rzadziej niż co 60 000 km. W większości przypadków ewentualne zużycie lub uszkodzenia pojawiają się wcześniej na tylnej stronie koła niż na przedniej.

Zużycie nie zawsze musi być widoczne, ale głośna praca koła TVD lub paska sygnalizuje zbliżającą się awarię. 

Nowe koło pasowe TVD należy zawsze montować zgodnie z zaleceniami producenta samochodu. Wiele tych kół mocuje się z użyciem specjalnych śrub rozciągliwych, które wymagają obowiązkowej wymiany po każdym demontażu i dokręcenia właściwym momentem obrotowym.

Przy zakupie części zamiennych trzeba uważać na podróbki (fot. 8). Takie tanie koła nie posiadają żadnego elementu tłumiącego drgania. Wewnątrz nie mają gumy, a jej obecność pozoruje O-ring zamocowany do części zewnętrznej.

Tweet

Marcin Perzyna
District Sales Manager Gates Europe