Fot. Autor, archiwum

Wymogi szczególne

Półpłynne smary do układów centralnego smarowania nie muszą spełniać zbyt wysokich wymagań temperaturowych ani dotyczących trwałości produktu, gdyż pracują właściwie w systemie przelotowym total loss. Stwarza to jednak zagrożenia dla środowiska. Dlatego te produkty muszą być szybko biodegradowalne, czyli produkowane z wykorzystaniem syntetycznych bazowych olejów estrowych, ulegających w środowisku biodegradacji zgodnie z wymaganiami najnowszych zaostrzonych norm Unii Europejskiej.

Jeśli chodzi o smarowanie mechanizmów sprzęgu ciągników siodłowych, idealnym rozwiązaniem są automatyczne dozowniki smaru. Używane do tego środki muszą być, jak już wspomniano, odporne na wymywanie wodą i zawierać dodatkowo stały środek smarny (dwusiarczek molibdenu lub grafit). W Unii Europejskiej preferowane są smary z mniej brudzącym dwusiarczkiem molibdenu, w Polsce większe powodzenie ma tańszy smar grafitowy.

Dodatkowo wiadomo, że zagęszczacze nie są środkami smarnymi i tak naprawdę przeszkadzają: dają opory, są źródłem szumów i hałasu – parametru niezwykle istotnego w urządzeniach gospodarstwa domowego czy piastach kół samochodu.

Informacje praktyczne

Dla ułatwienia doboru smaru do konkretnych zastosowań stworzono klasyfikację europejską ISO 6743-9, opisującą główne właściwości użytkowe smarów w dość skomplikowany sposób, co sprawia, że jest niechętnie używana.

Składa się ona z sześciu elementów: ISO-L-X(A-E)(A-G)(A-I)(A-B)(000-6), gdzie X – oznacza smar plastyczny, litery (A do E) – określają minimalną temperaturę pracy (0 do < –40°C), litery (A do G) – maksymalną temperaturę pracy (60 do > 180°C), litery (A do I) – odporność na działanie wody, litery (A lub B) – mówią o właściwościach EP (A nie zawiera, B zawiera dodatki EP) cyfry (000 do 6) – definiują klasę konsystencji wg NLGI.

Przykładowo oznaczenie ISO-L-XBEHB 2 opisuje popularny wielofunkcyjny smar wysokotemperaturowy z mydłem Li/kompleks. Ten sam smar według bardziej popularnej normy niemieckiej DIN 51502 ma oznaczenie KP2P-20.

W przypadku smaru opisywanego zgodnie z tą normą symbolem KPF 2 K-20 litera K oznacza smar do łożysk, P – dodatki EP, F – dodatek stałego środka smarnego np. dwusiarczku molibdenu, 2 – klasa NLGI, K – maksymalną temperaturę pracy 120°C, –20 – minimalną temperaturę pracy –20°C.

W przypadku zmiany rodzaju stosowanego smaru trzeba szczególną uwagę zwracać na kompatybilność olejów bazowych i zagęszczaczy. Niewłaściwy dobór przy zmieszaniu różnych smarów (bo przecież dokładne usunięcie starego jest bardzo trudne ze względu na w ogóle nierozpuszczalne nieorganiczne zagęszczacze) może spowodować obniżenie temperatury kroplenia, czyli zawężenie zakresu temperatur pracy, albo zniszczy strukturę wewnętrzną zagęszczacza, powodując wyciek smaru z łożyska.

Węglowodorowe oleje bazowe syntetyczne czy mineralne nie mieszają się z polialkilenoglikolami, silikonami czy perfluoropolieterami. Dodatkowo trzeba jeszcze zwracać uwagę na kompatybilność smarów z uszczelnieniami i materiałami z tworzyw sztucznych stosowanymi w łożyskach. Agresywny olej bazowy, np. poliestrowy, potrafi zniszczyć niektóre z tych materiałów lub spowodować ich spęcznienie.

Tweet

Andrzej Tippe
Technical services manager Shell Helix