Kontrola geometrii kół i osi (cz.II)
Fot. Launch
Parametry geometrii podwozia ustalone przez konstruktora pojazdu muszą pozostawać niezmienne w całym okresie jego eksploatacji, czyli mieścić się zawsze w granicach dopuszczalnych odchyłek.
Ponieważ od prawidłowości ustawienia kół i osi zależy bezpośrednio bezpieczeństwo jazdy, warunkiem dopuszczenia pojazdu do ruchu drogowego są pozytywne wyniki badań przeprowadzanych w tym zakresie w ramach obowiązkowych przeglądów technicznych na stacjach kontroli pojazdów. Takie same pomiary muszą być ponadto wykonywane po każdej wymianie elementów układu kierowniczego i zawieszeń, powypadkowych naprawach konstrukcji nośnych, a także w przypadku wystąpienia takich objawów, jak np. nierównomierne zużywanie się opon lub problemy z utrzymywaniem prostoliniowego kierunku jazdy.
Zobacz także:
Do badań tych konieczne jest użycie specjalistycznego urządzenia kontrolno-pomiarowego, spełniającego odpowiednie wymagania techniczne i pracującego w określonych przepisami warunkach. W związku z tym stanowisko pomiarowe musi zapewniać usytuowanie w jednej poziomej płaszczyźnie wszystkich punktów podparcia kół badanego pojazdu. Warunki te spełnia właściwie przygotowana ława pomiarowa na obrzeżach kanału rewizyjnego albo diagnostyczny podnośnik czterokolumnowy lub nożycowy.
Stanowisko kanałowe
Musi być ono wyposażone w przesuwny dźwignik do podnoszenia osi pojazdu w trakcie wykonywania tradycyjną metodą kompensacji bicia obręczy kół i w obrotnice dla kół kierowanych. Wymagany obecnie pomiar przyrządem czterogłowicowym (mierzącym wzajemne położenie czterech kół jednocześnie) wiąże się z koniecznością stosowania pod pozostałymi kołami płyt przesuwnych o dokładnie tej samej wysokości, co obrotnice.
Ze względu na konieczność stosowania obrotnic i płyt przesuwnych przyjmuje się w praktyce dwa sposoby przygotowania ławy pomiarowej: z płaskim podłożem albo z wgłębieniami. W przypadku płaskiego podłoża zarówno obrotnice, jak i płyty przesuwne usytuowane są na jego powierzchni, a wjazd na nie umożliwiają odpowiednie najazdy. Przy zastosowaniu rozwiązania alternatywnego obrotnice oraz płyty przesuwne są umieszczane poniżej poziomu ławy pomiarowej i nie wymagają najazdów. Jednak różnorodność rozstawów kół i osi w poszczególnych modelach pojazdów sprawia, iż wykonane w posadzce zagłębienia muszą umożliwiać przemieszczanie obrotnic w kierunku poprzecznym, a płyt przesuwnych – zarówno w kierunku poprzecznym, jak i wzdłużnym. Korzystne jest więc stosowanie płyt przesuwnych o długości 1 m, co znacznie rozszerza możliwości mierzenia pojazdów o różnym rozstawie osi.
Za zdjeciach poniżej: obrotnica dla kół kierowanych; u dołu: płyta przesuwna
Stanowiska podnośnikowe
Wykorzystywane są na nich najazdowe podnośniki diagnostyczne o konstrukcji czterokolumnowej lub nożycowej. Pomosty najazdowe podnośnika muszą być dostosowane do wielkości i masy obsługiwanych pojazdów. Dodatkowym wyposażeniem takiego stanowiska jest przesuwany wzdłuż pomostów dźwignik do podnoszenia osi pojazdu lub mniejszy podnośnik nożycowy do unoszenia całego pojazdu nad pomost. Podnośnik, niezależnie od jego konstrukcyjnej odmiany, musi być również wyposażony w obrotnice i płyty rozprężne umieszczone analogicznie jak na stanowisku kanałowym, czyli nakładane na pomosty wraz z zestawem najazdów albo umieszczane w odpowiednich zagłębieniach pomostów.
Wiarygodność wykonywanych pomiarów zależy od dokładności przygotowania stanowiska. Dopuszczalny błąd płaskości i wypoziomowania nie powinien przekraczać 1 mm na 1 m długości na całej powierzchni stanowiska lub 1 mm pomiędzy punktami styku kół danej osi z obrotnicami i płytami rozprężnymi oraz 2 mm pomiędzy przednimi i tylnymi kołami (dotyczy to również pomiaru po przekątnej). Dlatego w przypadku stosowania podnośnika niezbędne jest jego dokładne wypoziomowanie w trakcie montażu dla całego zakresu wysokości unoszenia pomostów.
Na zdjeciach ponizej: Podnośniki diagnostyczne przydatne przy kontroli geometrii podwozi:
czterokolumnowy, (u dolu) nożycowy z dźwignikiem pomocniczym
Przygotowanie pojazdu
Pierwszą czynnością jest sprawdzenie ciśnienia w oponach i ewentualne jego skorygowanie do wartości podawanej przez producenta. Istotny wpływ na poprawność wyników dotyczących poszczególnych parametrów geometrycznych ma odpowiedni stan techniczny układu kierowniczego oraz zawieszenia. Nadmierne luzy w którymś z nich należy przed pomiarem bezwzględnie wyeliminować, gdyż mogą one wypaczać wyniki końcowe w stopniu podważającym w ogóle sens przeprowadzanych badań.
W związku z różnorodnością konstrukcji zawieszeń eksploatowanych obecnie pojazdów zachodzi konieczność wstępnego określenia wysokości nadwozia względem podłoża przed przystąpieniem do właściwych czynności kontrolno-pomiarowych, by stwierdzić, czy odpowiada ona wartościom standardowym. W przeciwnym bowiem wypadku parametry geometrii kół zostaną zmierzone błędnie.
Na zdjęciach poniżej: Przygotowanie pojazdu do badań według instrukcji zawartej w oprogramowaniu
urządzenia pomiarowego; od góry: kontrola ugięcia zawieszenia, sposób dociążenia workami z piaskiem
i paliwem w zbiorniku, pomiar usytuowania kół we wnękach błotników
Kolejną czynnością przygotowawczą jest określenie ugięcia zawieszenia pojazdu. Producenci pojazdów zamieszczają w ich danych technicznych informację, przy jakiej pozycji zawieszenia powinien być wykonywany pomiar konkretnego parametru. Podają też różne sposoby określania ugięcia zawieszenia oraz jego doprowadzenia wymaganego położenia. Metody te mogą polegać na określeniu odległości jednego lub większej liczby punktów kontrolnych podwozia od podłoża lub różnicy tej odległości dla dwóch wybranych punktów (np. wewnętrznego przegubu wahacza i dolnego sworznia kulowego zwrotnicy). Wysokości poszczególnych punktów można ustalać za pomocą ogólnodostępnych narzędzi mierniczych lub specjalistycznych przyrządów pomiarowych.
Pomiar parametrów geometrii uzasadniony jest tylko wówczas, gdy zmierzone wartości ugięcia zawieszenia mieszczą się w wymaganych zakresach. W przeciwnym wypadku, przed pomiarem geometrii kół pojazd należy odpowiednio dociążyć lub odciążyć. Wykorzystuje się do tego celu paliwo w zbiorniku oraz worki z odpowiednią ilością piasku, umieszczane w bagażniku i na fotelach.
0 komentarzy dodaj komentarz