Smarowanie automatycznych skrzyń biegów

Fot. csauto, Liqui Moly

Pojazdy z automatycznymi skrzyniami biegów są wygodne w użytkowaniu, lecz obsługujących je mechaników stawiają przed dylematem: wymieniać olej przekładniowy czy też nie?

Wiele mitów narosło wokół obsługi automatycznych skrzyń biegów, co spowodowało, że najczęściej nie są one w ogóle serwisowane z nieuzasadnionej obawy przed możliwością ich uszkodzenia w warsztacie. Tymczasem to właśnie zaniechanie niezbędnej obsługi prowadzi do poważnych z reguły awarii. Obsługa tego skomplikowanego urządzenia powinna obejmować przede wszystkim okresową kontrolą ilości oleju w obudowie automatycznej przekładni. Zarówno stan zbyt niski, jak i zbyt wysoki powodują nieprawidłowe działanie, a w końcowym efekcie – awarię różnych wewnętrznych mechanizmów.

Kolejną obowiązkową czynnością jest okresowa wymiana oleju (płynu ATF) wraz z jego filtrem. Potrzeba tej wymiany powinna być w pełni zrozumiała, gdyż trudno sobie wyobrazić, by ten sam zapas oleju mógł w skrzyni biegów pracować równie zadowalająco przez cały czas eksploatacji samochodu.

Do całkowitej wymiany oleju warto jest wykorzystywać nowe, specjalnie do tego celu przygotowane urządzenie ATF Exchanger, dostępne w sieci dystrybucji Liqui Moly Polska sp. z.o.o. i prezentowane w poprzednim wydaniu "Autonaprawy". Może ono być używane do obsługi różnych typów przekładni. Sam olej ATF do automatycznych skrzyń biegów (Automatic Transmision Fluid) jest bardzo specyficznym produktem, ponieważ musi łączyć kilka ważnych funkcji:

smarowanie wszystkich części pozostających w kontakcie ciernym,
chłodzenie smarowanych elementów z oddawaniem ciepła w chłodnicy oleju,
ochronę wewnętrznych mechanizmów przed korozją i powstawaniem osadów.

Olej ten powinien też odznaczać się dużą odpornością na zużycie i trwałością swej optymalnej charakterystyki, wystarczającą na długie okresy pomiędzy kolejnymi wymianami. Konieczną jego cechą jest kompatybilność z elastomerami, co znaczy, iż w kontakcie z nim materiały uszczelniające skrzynię biegów nie powinny twardnieć, stawać się zbyt miękkie ani też się kurczyć.

Współczynnik tarcia pomiędzy elementami smarowanymi olejem ATF musi się mieścić w ściśle określonym zakresie, gdyż z jednej strony powinien on zmniejszać opory współpracy kół zębatych przekładni i mechanizmów samoczynnej zmiany przełożeń, a z drugiej – nie powodować nadmiernego poślizgu wewnętrznych sprzęgieł ciernych.

Najważniejszą funkcją oleju ATF jest przenoszenie sił w układzie przekazywania momentu obrotowego z silnika na koła pojazdu poprzez film olejowy rozdzielający robocze powierzchnie współpracujących zębów. Wytrzymałość tej warstwy zależy od lepkości oleju, która powinna być optymalna zarówno podczas zimnego startu samochodu, jak i po rozgrzaniu oleju do właściwej temperatury roboczej.

Dobór właściwego oleju do konkretnej automatycznej skrzyni biegów jest więc czynnością bardzo odpowiedzialną i, dokonując go, zawsze trzeba się kierować zaleceniami producenta pojazdu, określającymi dokładnie specyfikację techniczną potrzebnego środka smarnego.

LiquiMoly

Specyfikacje te najczęściej określane są według klasyfikacji Dexron, opracowanej dla przekładni montowanych w samochodach koncernu General Motors i obejmującej kategorie: Tasa, Dexron B, Dexron II, Dexron II D, Dexron II E, Dexron III F, Dexron III G, Dexron III H, Dexron VI.

W markach Grupy Volkswagen stosowane są specyfikacje według kategorii: G 052 162, G 052 990, G 055 025, G 055 005.

Firma Mercedes-Benz używa następujących specyfikacji olejów do przekładni automatycznych: 236.1, 236.2, 236.3, 236.6, 236.7, 236.8, 236.9, 236.10, 236.11, 236.12, 236.13, 236.14, 236.15, 236.20, 236.81.

Duża ilość i różnorodność specyfikacji sprawia, że dobór oleju oparty wyłącznie na kolorze jego zabarwienia jest przeważnie nietrafny i z tego powodu niedopuszczalny. Prawidłowym postępowaniem jest najpierw ustalenie specyfikacji wymaganej przez producenta przekładni, a potem odnalezienie odpowiadającego jej produktu w ofercie producenta olejów ATF. Znacznym ułatwieniem przyspieszającym tę procedurę jest korzystanie z firmowych katalogów doboru oleju, np. www.liqui-moly.pl. Dla przykładu podaję wybór najpopularniejszych zastosowań produktów z tego katalogu.