Fot. Schaeffler

Schaeffler pod marką REPXPERT omawia diagnostykę sprzęgła

Szczegółową diagnostykę sprzęgła można rozpocząć po ustaleniu obszaru występowania usterki. Często popełniany jest dość istotny błąd, polegający na natychmiastowym rozpoczęciu jego demontażu, co w większości przypadków pociąga za sobą spory nakład pracy. Tymczasem warto wcześniej skontrolować elementy współpracujące ze sprzęgłem. Nie jest to takie pracochłonne, a może okazać się wystarczające.

Objawy
Gdy pomimo wciśniętego pedału sprzęgła słychać zgrzyty skrzyni biegów, może to świadczyć o uszkodzeniu jednego lub kilku poniższych podzespołów:
- docisku sprzęgła,
- tarczy sprzęgła,
- układu wysprzęglania,
- sterowania sprzęgłem.

Diagnoza przed demontażem sprzęgła
Należy wcisnąć sprzęgło, uruchomić silnik i wybrać po kolei wszystkie biegi, ustalić, czy słychać hałas podczas zmiany biegów. Następnie sprawdzić układ załączania:
- mechanizm pedału sprzęgła;
- luz na sprzęgle;
- linkę sprzęgła;
- dźwignię sprzęgła lub jej sworzeń;
- skok tłoka w pompce lub siłowniku;
- przewody układu hydraulicznego;
- poziom płynu w układzie;
- zapowietrzenie układu.

Diagnoza po demontażu sprzęgła
Należy sprawdzić
tarczę sprzęgła:
- skorodowany profil piasty;
- zardzewiały element współpracujący;
- skrzywiona lub złamana tarcza sprzęgła;
- tarcza zamontowana niewłaściwą stroną;
- zerwana okładzina;
- bicie boczne tarczy;
- pęknięte sprężyny.
docisk sprzęgła:
- pęknięta płyta dociskowa;
- wykrzywione sprężyny styczne;
- złamana sprężyna styczna;
- wyżłobione końcówki sprężyny talerzowej;
- skrzywiony korpus docisku, np. z powodu montażu bez użycia narzędzia specjalnego (SAC).
układ wysprzęglania:
- zablokowane łożysko oporowe lub siłownik hydrauliczny;
- zablokowany sworzeń dźwigni sprzęgła;
- dźwignia sprzęgła złamana;
- skorodowana tuleja prowadząca.

Szczególne przypadki
- zablokowane łożysko pilotujące wprawia w ruch wałek sprzęgłowy (moment jest przenoszony pomimo rozłączonego sprzęgła).

Sprzęgła wielotarczowe
- suwak kontrolny umieszczony w niewłaściwym miejscu koła zamachowego (nie zastosowano się do instrukcji producenta pojazdu).

Sprzęgło ze sprężynami zwojowymi
- pęknięte dźwigienki.

Sprzęgło ciągnione wielotarczowe
- dystanse są przestawione.

Możliwe przyczyny
- kątowa odchyłka pomiędzy silnikiem a skrzynią biegów;
- skrzywiona tarcza na skutek błędnego montażu;
- brak tulejek centrujących;
- skrzywione lub złamane sprężyny styczne na skutek momentu wstecznego (holowanie na niskich biegach, pomyłka przy zmianie biegów);
- przekroczenie dopuszczalnej prędkości obrotowej tarczy sprzęgła (zjawisko to pojawia się, kiedy obroty wałka sprzęgłowego znacznie przekraczają wartość dopuszczalną dla aktualnie włączonego biegu, niezależnie od obrotów silnika).

Brak lub zdeformowanie tulei prowadzących może powodować problemy z wysprzęglaniem.

Uszkodzone łożysko pilotujące

Przyczyna:

• łożysko pilotujące nie zostało sprawdzone, wymienione lub nasmarowane.

Skutki:

• wałek sprzęgłowy nie zatrzymuje się pomimo wysprzęglenia (moment przekazywany przez tarcie);
• ciężka zmiana biegów, której często towarzyszą zgrzyty;
• uszkodzona skrzynia biegów (synchronizatory, wałek sprzęgłowy).

Rozwiązanie:

• za każdym razem wymieniać łożysko pilotujące;
• sprawdzić wałek sprzęgłowy – wymienić jeśli potrzeba.

Uszkodzenie mechaniczne siłownika

Przyczyna:

• z powodu dużego luzu wałka, tuleja centralna siłownika hydraulicznego obracała się razem ze sprzęgłem.

Skutki:

• siłownik cieknie;
• sprzęgło nie rozłącza;
• sprzęgło nasączone płynem hamulcowym.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• sprawdzić luz wałka sprzęgłowego (należy przestrzegać instrukcji producenta);
• wymienić siłownik.

Siłownik został rozsadzony zaraz po montażu

Przyczyna:

• stara uszczelka nie została usunięta z przewodów. Po montażu stara uszczelka zablokowała układ wysprzęglania. Z tego powodu ciśnienie przekroczyło wartość dopuszczalną i rozsadziło siłownik.

Skutki:

• operowanie sprzęgłem jest ciężkie przez krótka chwilę;
• siłownik cieknie;
• sprzęgło nie rozłącza;
• sprzęgło mogło być nasączone płynem hamulcowym.

Rozwiązanie:

• sprawdzić uszczelnienia przewodów i usunąć obce elementy;
• wymienić siłownik.

Ślady ocierania na nitowaniu sprężyn segmentowych (VW)

Przyczyny:

• wadliwie zamontowany pierścień zabezpieczający docisku;
• niewłaściwy pierścień zabezpieczający.

Skutki:

• mechaniczne uszkodzenie tarczy sprzęgła;
• sprzęgło nie rozłącza prawidłowo.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła.

Wyrobiony gwint w otworach mocujących, złamana sprężyna styczna (VW)

Przyczyny:

• śruby sprzęgła osadzone bez środka zabezpieczającego;
• niezamontowana blacha wzmacniająca pomiędzy śrubami a obudową sprzęgła;
• śruby dokręcone niewłaściwym momentem.

Skutki:

• hałas z obudowy sprzęgła;
• sprzęgło nie rozłącza.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła.

Zdeformowana obudowa sprzęgła

Przyczyna:

• docisk niewłaściwie założony na piny centrujące w kole zamachowym.

Skutki:

• zła praca docisku;
• sprzęgło nie rozłącza;
• hałas z okolic obudowy skrzyni biegów (docisk w kontakcie z obudową skrzyni).

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• właściwie posadowić docisk na kole.

Złamana sprężyna styczna

Przyczyny:

• luz w układzie przeniesienia napędu, np. uszkodzone tłumiki drgań wału;
• błąd eksploatacyjny – holowanie na pierwszym lub drugim biegu, pomyłka popełniona podczas zmiany biegów;
• zamontowane niewłaściwe sprzęgło.

Skutek:

• sprzęgło nie rozłącza.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• pouczyć kierowcę o błędach w użytkowaniu.

Krzywa sprężyna styczna

Przyczyny:

• luz w układzie przeniesienia napędu, np. uszkodzone tłumiki drgań wału;
• błąd eksploatacyjny – holowanie na pierwszym lub drugim biegu, pomyłka popełniona podczas zmiany biegów;
• niewłaściwe łożysko oporowe;
• sprzęgło upadło przed montażem lub w jego trakcie;
• uszkodzenie mechaniczne podczas montażu.

Skutek:

• sprzęgło nie rozłącza prawidłowo.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• pouczyć kierowcę o błędach w użytkowaniu;
• sprawdzić i wyeliminować luzy na wale.

Okładziny są zwęglone lub rozerwane

Przyczyny:

• cieknące uszczelniacze wałków skrzyni/silnika nasączyły okładziny;
• wadliwy układ wysprzęglania;
• koło zamachowe przetoczone zbyt głęboko lub bez uwzględniania obszaru montażu docisku.

Skutek:

• sprzęgło nie rozłącza prawidłowo.

Rozwiązanie:

• usunąć wycieki;
• sprawdzić i naprawić układ wysprzęglania;
• wymieniać koło zamachowe/DKZ;
• wymienić zestaw sprzęgła.

Uszkodzony profil zębów wielowypustu

Przyczyny:

• tarcza uderzona wałkiem sprzęgłowym;
• tarcza niewycentrowana podczasmontażu;
• zamontowane niewłaściwe sprzęgło.

Skutki:

• tarcza sprzęgła przylega do wałka sprzęgłowego, co oznacza, że sprzęgło nie rozłącza się całkowicie;
• sprzęgło szarpie.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• wycentrować tarczę, korzystając z odpowiedniego narzędzia, np. 400 0237 10;
• montować skrzynię biegów, korzystając z podnośnika hydraulicznego.

Korozja cierna, rdza na powierzchni wieloklinu

Przyczyna:

• wałek sprzęgłowy nie został nasmarowany lub użyto niewłaściwego smaru.

Skutek:

• tarcza sprzęgła przylega do wałka sprzęgłowego, co oznacza, że sprzęgło nie rozłącza się całkowicie.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• postępować zgodnie z instrukcjami. Zapoznać się z zaleceniami producenta co do środka smarnego. W przypadku braku informacji należy zastosować wysokotemperaturowy smar z MoS₂, np. Castrol Olista Longtime 2 lub 3.

Zwężony profil zębów wieloklinu

Przyczyny:

• uszkodzone łożysko pilotujące;
• kątowa odchyłka pomiędzy silnikiem a skrzynią biegów;
• brak lub uszkodzenie tulei prowadzących.

Skutek:

• tarcza sprzęgła przylega do wałka sprzęgłowego, co oznacza, że sprzęgło nie rozłącza się całkowicie.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• wymienić łożysko pilotujące;
• sprawdzić tulejki, wymienić, jeśli konieczne.

Zarysowania na piaście tarczy

Przyczyny:

• zamontowanie tarczy niewłaściwą stroną;
• niewłaściwa tarcza.

Skutek:

• sprzęgło nie może być całkowicie rozłączone, co powoduje problemy ze zmianą biegów.

Rozwiązanie:

• wymienić sprzęgło;
• ustalić właściwą stronę montażu tarczy (opis strony montażu znajduje się na tarczy, np.: flywheel side, engine side, transmission side, Getriebeseite, Schwungradseite).

Tarcza jest wypukła

Przyczyna:

• tarcza sprzęgłowa nie została wycentrowana. Deformacja nastąpiła podczas kolejnych czynności montażowych.

Skutek:

• skok płyty dociskowej jest niewystarczający do rozłączenia sprzęgła.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• wycentrować tarczę, korzystając z odpowiedniego narzędzia, np. 400 0237 10.

Wyłamana tarcza nośna

Przyczyny:

• brak lub uszkodzenie łożyska pilotującego;
• kątowe lub linowe odchylenie pomiędzy silnikiem a skrzynią biegów;
• skrzynia opadła podczas montażu.

Skutki:

• wyłamane elementy zablokowały sprzęgło, powodując problem z wysprzęglaniem;
• niepoprawne działanie układu przeniesienia napędu.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• sprawdzić łożysko pilotujące i wymienić, jeśli konieczne;
• montując skrzynię biegów, należy używać podnośnika hydraulicznego;
• sprawdzić i wymienić tuleje centrujące, jeśli potrzeba.

Wyżłobiona powierzchnia cierna i zniszczone elementy toczne łożyska oporowego

Przyczyna:

• niewłaściwy luz łożyska oporowego spowodował przegrzanie, wyciek smaru i zablokowanie łożyska.

Skutek:

• skok dźwigni sprzęgła jest niewystarczający, co powoduje brak możliwości wysprzęglania.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• wymienić łożysko oporowe i tuleję prowadzącą;
• ustawić właściwe napięcie łożyska oporowego na podstawie instrukcji producenta.

Uszkodzone elementy nośne łożyska

Przyczyny:

• łożysko blokuje się na tulei prowadzącej;
• nierównomierne osadzenie łożyska na dźwigni sprzęgła.

Skutek:

• siła wysprzęglania deformuje elementy montażowe łożyska.

Rozwiązanie:

• wymienić zestaw sprzęgła;
• wymienić łożysko oporowe i tuleję prowadzącą;
• sprawdzić i wymienić prowadzenie i osadzenie łożyska oporowego.

Przetarcie kołnierza łożyska wysprzęglającego

Przyczyny:

• niewłaściwe ustawienie dźwigni sprzęgła (Opel);
• zbyt mała siła napięcia łożyska.

Skutki:

• niewystarczająca siła wstępnego napięcia uszkadza łożysko oporowe;
• nie wysprzęgla w pełni.

Rozwiązanie:

• ustawić napięcie wstępne sprzęgła (w zakresie 80–100 N);
• wymienić łożysko oporowe i tuleję prowadzącą;
• wymienić zestaw sprzęgła.

Uwaga ogólna: Wadliwe działanie sprzęgła, które pojawia się po przebiegu 150 000 km, może być uznawane za normalne zużycie.

Opracowanie na podstawie broszury REPXPERT
Przeczytaj także:

• Diagnostyka sprzęgła - gdy sprzęgło się ślizga
• Diagnostyka sprzęgła - gdy sprzęgło szarpie
• Diagnostyka sprzęgła - głośna praca
• Diagnostyka - ciężko pracujące sprzęgło
  

Tweet

Informacja prasowa