Powstawanie pyłu hamulcowego i jego wpływ na skuteczność hamowania

TMD Friction

Dostępnych jest wiele środków czyszczących, które z łatwością usuwają pył hamulcowy z felg

Zabrudzenia po jeździe, które są widoczne na kołach i innych częściach pojazdu to pył hamulcowy. Dla wielu osób jest to problemem, bo wpływa na mało estetyczny wygląd pojazdu. Jednak pył jest zwyczajnym produktem ubocznym procesu hamowania, a w tym artykule trener techniczny marki Textar Marcin Ostrowski, wyjaśnia czym on jest, także skąd się bierze i czy wpływa na skuteczność hamowania.

Pył hamulcowy składa się z drobnych cząstek powstających podczas hamowania. Może on wyglądać jak ciemny lub rdzawy osad na felgach i innych elementach pojazdu. Jest to całkowicie normalny produkt uboczny tarcia powstającego podczas procesu hamowania i generalnie nie jest powodem do niepokoju.

Powstający pył hamulcowy jest efektem tarcia do którego dochodzi podczas zwalniania lub zatrzymywania poruszającego się pojazdu. Ilość i rodzaj pyłu hamulcowego generowanego podczas hamowania jest wynikiem złożonych procesów fizykochemicznych, które zachodzą między klockiem a tarczą hamulcową w celu osiągnięcia pożądanej charakterystyki hamowania. Pyły są zróżnicowane w zależności od czynników, takich jak skład klocków hamulcowych, nawyki kierowcy i warunki zewnętrzne.

Wybór klocków hamulcowych ma znaczenie
Znaczącą rolę w ilości i rodzaju powstającego pyłu odgrywa materiał cierny zastosowany w klockach hamulcowych. W skład najbardziej zaawansowanych mieszanek ciernych wchodzą nawet 43 różne surowce. Można wyróżnić trzy podstawowe rozwiązania: o niskiej zawartości stali, półmetaliczne i organiczne bezazbestowe (NAO). Jego wybór zależy od dopasowania do konkretnego układu hamulcowego, zastosowania pojazdu oraz warunków w jakich będzie eksploatowany. Znaczenie mają także oczekiwane właściwości produktu np. skuteczność, komfort czy żywotność.

Co ciekawe, klocki hamulcowe są odpowiedzialne tylko za małą część pyłu powstającego podczas hamowania. Około 80% emisji pyłu pochodzi ze ścierania tarczy. Ilość usuniętego materiału tarczy zależy jednak od wybranego składu materiału ciernego klocka hamulcowego.

Agresywna jazda zwiększa tarcie
Powstawanie pyłu i jego ilość wynika nie tylko ze składu mieszanki ciernej, ale również stylu użytkowania pojazdu. Agresywna jazda, z ostrym hamowaniem lub częstym zwalnianiem z dużej prędkości, powoduje większe tarcie, co z kolei generuje więcej pyłu. Jazda miejska, z wielokrotnym zatrzymywaniem się i ruszaniem, np. na światłach czy w korku, prowadzi do większego nagromadzenia pyłu w porównaniu z jazdą autostradową na długich dystansach, kiedy hamulce są uruchamiane rzadziej.

Czynniki zewnętrzne, takie jak brud drogowy, deszcz i rodzaj nawierzchni (np. zakurzone, zasolone drogi) mogą dodatkowo oddziaływać na układ hamulcowy, przyczyniając się lub wpływając na powstawanie pyłu. Pojazdy używane do jazdy wyczynowej lub terenowej często doświadczają szybszego gromadzenia się zanieczyszczeń pochodzących z tarcz i klocków ze względu na bardziej intensywne użytkowanie hamulców. Dlatego wybór klocków odpowiednich do stylu i warunków jazdy może pomóc zminimalizować powstawanie i gromadzenie się pyłu, co przekłada się na wydłużenie żywotności elementów układu hamulcowego i utrzymanie jego optymalnej skuteczności.

Czy obecność pyłu hamulcowego wpływa na skuteczność układu?
Sam pył nie wpływa bezpośrednio na skuteczność hamowania. Dopóki poszczególne elementy układu hamulcowego są w dobrym stanie, zanieczyszczenia powstające w efekcie tarcia nie zmniejszają zdolności pojazdu do skutecznego zatrzymania.

Pył jednak może mieć pośredni wpływ na skuteczność hamowania, jeśli gromadzi się na innych elementach układu, takich jak zacisk. Przy mocnym zabrudzeniu może on nie być w stanie poruszać się swobodnie, zmniejszając efektywność działania hamulców. Dlatego podczas wymiany hamulców mechanicy powinni usunąć nagromadzony pył z zacisku i innych miejsc, w których może utrudniać pracę układu.

Dostępnych jest wiele środków czyszczących, które z łatwością usuwają pył hamulcowy z felg. Niektóre z nich mogą zawierać kwasowe, agresywne składniki, które zadziałają szkodliwie na powierzchnie felg, tarcz hamulcowych, szczególnie powlekanych, a także elementy gumowe stosowane w układzie hamulcowym. Dlatego zaleca się zapoznanie z instrukcją producenta preparatu i przetestowanie go na małej powierzchni. Podczas ich stosowania zaleca się noszenie masek, bo ma się kontakt ze środkami chemicznymi i zapylonym powietrzem.

Wpływ na środowisko naturalne
Pył hamulcowy to nie tylko uciążliwość estetyczna, on może mieć również negatywny wpływ na zdrowie ludzi i otaczające środowisko. W 2024 roku weszły w życie przepisy związane z normą Euro 7, które po raz pierwszy objęły emisje z hamulców. W przypadku producentów oferujących swoje produkty w Unii Europejskiej, konieczne będzie dostosowanie rozwiązań do limitów ścierania hamulców określonych w regulacjach.

Firma TMD Friction, właściciel marki Textar, pracuje obecnie nad koncepcjami hamulców niskoemisyjnych, które będą zgodne z nową normą emisji Euro 7. Ich efektem będzie mniej pyłu hamulcowego w powietrzu, a tym samym na felgach. TMD Friction należało do grupy roboczej pomagającej opracować metodologię i przebieg pomiarów emisji pyłu hamulcowego na potrzeby normy Euro 7.