Specjalne produkty eksploatacyjne
Fot. Eppingmechanical, Castrol, Zeusbox
Niedoskonałość silników spalinowych polegająca na tym, że pracują one efektywnie tylko w wąskim zakresie prędkości obrotowej, oznacza konieczność stosowania w pojazdach przekładni stałych i skrzyń biegów.
Mechanizmy przekładniowe służące do przenoszenia napędu z silników na koła są mocno obciążone i muszą spełniać wiele rozbieżnych niekiedy wymagań. Powinny więc zapewniać jednocześnie wysoką kulturę pracy, przenosić wysokie wartości momentu obrotowego, mieć jak najmniejszą masę oraz niski poziom emitowanego hałasu, co sprawia w sumie, że ich konstrukcje są bardzo skomplikowane i wymagają precyzyjnie dobranych środków smarnych.
Oleje przekładniowe
Wymagania dotyczące olejów do manualnych skrzyń biegów tworzą systemy klasyfikacji podobne do tych, które obowiązują w przypadku olejów silnikowych. Lepkość musi być zgodna z zaleceniami producenta przekładni, gdyż od niej w istotnym stopniu zależy poprawna praca i trwałość synchronizatorów. Ważna jest również jakość oleju, która bywa bardzo zróżnicowana – stosownie do konstrukcji przekładni oraz warunków jej pracy.
W przypadku olejów przekładniowych najwyższa klasa jakościowa nie może zastępować zalecanych niższych
Najczęściej stosowaną klasyfikacją jakościową dla produktów tej grupy jest norma API GL z klasami jakości od najniższej GL-1 do najwyższej stosowanej w motoryzacji API GL-5. Niestety nie można powiedzieć, że każda wyższa klasyfikacja spełnia wymagania wcześniejszej. Normy API od GL-1 do API GL-4 dotyczą skrzyń biegów i jakość wzrasta wraz z wyższym indeksem normy. Oleje te zapewniają ochronę elementów wykonanych z metali kolorowych, najczęściej wykorzystywanych do wykonania synchronizatorów. Wyższa norma API GL-5 dostosowana jest natomiast do najcięższych warunków pracy, czyli panujących w tylnych mostach i mechanizmach różnicowych. Występujące tam przekładnie hipoidalne wymagają olejów zapewniajacych bardzo dobrą ochronę przed zużyciem zębów, których współpracy towarzyszą duże siły tarcia. Oleje klasy API GL-5 spełniają te wymagania, ale zawarte w nich pakiety dodatków bywają agresywne w stosunku do metali kolorowych i mogą powodować ich korozję. Dlatego te oleje należy stosować tam, gdzie nie ma synchronizatorów wykonanych z metali kolorowych, a warunki pracy są cięższe niż w skrzyniach biegów. Należy więc pamiętać, by nie stosować oleju API GL-5 do skrzyń biegów wymagających oleju API GL-4.
Czasem, z różnych powodów, z konkretnymi modelami skrzyń biegów wiążą się szczególne wymagania. Zawsze jest to spowodowane nietypowymi warunkami technicznymi, np. z obecnością synchronizatorów mających powłoki węglowe na pierścieniach synchronizujących lub dodatkowych elementów pracujących w kąpieli olejowej, jak zwalniacze, blokady cierne itp.
Podczas doboru środka smarnego do skrzyni biegów należy przestrzegać zasady, by nie mieszać ze sobą olejów przekładniowych o różnej jakości i lepkości, zawsze zaś stosować olej o wymaganej klasie jakości. Odstępstwa od tych reguł skutkują zwykle nieprawidłową pracą synchronizatorów, czyli trudnościami w przełączaniu biegów.
Płyny chłodnicze
Błędy serwisowe związane z doborem płynów eksploatacyjnych popełniane są także przy obsłudze układów chłodzenia. Ważne jest bowiem zawsze stosowanie płynu wykonanego w odpowiedniej technologii, rozpoznawalnej dzięki umownemu barwieniu produktów. Płyny krzemianowe są barwione najczęściej na zielono lub niebiesko, jednak są one stosowane coraz rzadziej, gdyż wymagają wymiany co 2 lata. Poza tym ochronna warstwa krzemianów, zabezpieczająca układ chłodzenia przed korozją, utrudnia przekazywanie ciepła z silnika do płynu oraz z płynu do chłodnicy.
Przy uzupełnianiu płynu chłodniczego najlepiej jest korzystać z tego samego produktu, a jeśli to niemożliwe – zastosować inny w podobnym kolorze
Nowoczesne silniki są mocniej obciążone termicznie i wymagają płynów bezkrzemianowych, szybciej transportujących energię cieplną i zazwyczaj barwionych na czerwono lub różowo. Zawarte w nich stabilniejsze inhibitory korozji i kawitacji pozwalają wydłużyć cykle wymiany do 5 lat.
Produkty używane do wymiany płynów chłodniczych dostarczane są często w postaci koncentratów wymagających właściwego rozcieńczania.
Przy ich zmieszaniu z wodą w proporcji 1:1 uzyskuje się płyn o temperaturze zamarzania około -37°C. Przy proporcji 70% koncentratu i 30% wody temperatura zamarzania jest najniższa i wynosi około -60°C. Nie ma natomiast sensu dalsze zwiększanie tej proporcji, ponieważ czysty koncentrat lub z niewielką domieszką wody zamarza przy około -18°C!
Ważną cechą płynu chłodniczego jest również jego pojemność energetyczna. Glikol wykorzystywany do produkcji płynów ma stosunkowo małą pojemność energetyczną i nie będzie w stanie zadowalająco odprowadzić ciepła z silnika, jeśli nie zostanie odpowiednio uzupełniony wodą, która odznacza się znakomitą pojemnością energetyczną, a w mieszaninie z glikolem uzyskuje bardzo niską temperaturę krzepnięcia.
Przykłady specjalnych produktów eksploatacyjnych Castrol, od lewej: olej przekładniowy, płyn do hydraulicznych układów wspomagania, dwa rodzaje płynu chłodniczego i płyn hamulcowy
W przypadku konieczności uzupełnienia płynu w układzie chłodzenia należy użyć produktu w tym samym kolorze, co wcześniej stosowany.
Całkowitą pewność odpowiedniego doboru środka chłodzącego daje zgodność charakterystyki dodawanego produktu (najczęściej opisanej normą producencką lub organizacyjną, np. ASTM lub SAE) z wymaganiami producenta samochodu.
0 komentarzy dodaj komentarz