2010-03-05, ostatnia aktualizacja 2010-03-05 09:17

Samochodowe systemy audio

Samochodowe systemy audio

Fot. archiwum, Alpine, Blaupunkt

Samochodowe systemy audio

Jadący samochód, nawet luksusowy, nie stwarza dobrych warunków do odbioru muzycznych arcydzieł i artystycznych słuchowisk. Nie powód to jednak, by nie korzystać w nim z różnych środków dźwiękowego przekazu.

Radio oraz zapisywane na różnych nośnikach nagrania potrafią znakomicie urozmaicać monotonię samochodowych podróży aktualnymi serwisami informacyjnymi i ciekawymi audycjami, lekcjami języków obcych, a także muzyką niezbyt trudną, lecz przyjemną dla uszu. I tylko tyle lub aż tyle zdolne są nam zapewnić urządzenia audio montowane w autach fabrycznie bądź instalowane indywidualnie w miejscach do tego celu przewidzianych przez konstruktorów pojazdów. Jest, owszem, dostępny w radiowych salonach sprzęt najwyższej klasy, zdolny zamienić ciasne wnętrze nadwozia w salę koncertową, ale nie ma sposobu, by całkowicie odizolować ją od warkotu silnika, zawodzenia opon i wszelkich zewnętrznych odgłosów ruchu drogowego. Są też maniacy skłonni w swych samochodach poświęcić całą przestrzeń bagażową i znaczną część pasażerskiej na gigantyczne głośniki i wzmacniacze, umieszczane tam tylko w tym celu, by podczas niespiesznych niedzielnych rund wprawiać w drżenie wszystkie szyby w oknach wychodzących na małomiasteczkowe rynki. Obie wspomniane skrajności nie dotyczą jednak ludzi korzystających z dobrodziejstw współczesnej techniki zgodnie z ich rzeczywistym przeznaczeniem.

Akustyczna specyfika wnętrz samochodowych

Dźwięki rozchodzą się w powietrzu w postaci fal akustycznych, czyli występujących przemiennie stref podwyższonego i obniżonego ciśnienia. Częstotliwość tych zmian odbierana jest przez ucho jako wysokość dźwięku. Człowiek o w pełni sprawnym słuchu jest w stanie słyszeć dźwięki o częstotliwościach od 100 do 10 000 Hz, czyli drgań na sekundę. Dźwiękom słyszalnym towarzyszy jednak cały zespół drgań akustycznych, w tym także wykraczających w dół i w górę poza ten podstawowy zakres słyszalności. To one decydują o dającej się identyfikować charakterystycznej barwie ludzkich głosów, tonów wydawanych przez instrumenty muzyczne i efektów akustycznych wywoływanych różnymi zjawiskami techniki i przyrody.

W przypadku samochodowych systemów audio źródłem dźwięku jest głośnik, przystosowany konstrukcyjnie do przenoszenia określonego zakresu częstotliwości. Jego uniwersalność jest pod tym względem ograniczona, więc dla odtwarzania przekazów dźwiękowych o wysokiej jakości (Hi-Fi) stosuje się zamiast urządzeń pojedynczych zintegrowane zestawy, złożone z głośników do tonów: niskich (woofer), średnich (midrange) i wysokich (tweeter).

Do stereofonicznego nagłośnienia wnętrza samochodu potrzebne są co najmniej dwa głośniki (zestawy zintegrowane), umieszczone w pobliżu przedniej ściany. Emitowane przez nie fale akustyczne rzadko jednak dają podobny efekt stereo, jak w przypadku podobnych urządzeń zainstalowanych w większym pomieszczeniu stacjonarnym. Słuchając stereofonicznych transmisji lub zapisów w domu odbieramy, podobnie jak w sali koncertowej bądź w otwartej przestrzeni, nie tylko dźwięki docierające w prostej linii z ich źródeł do naszych uszu, lecz wiele słabszych sygnałów akustycznych, będących ich odbiciami od rozmaitych przedmiotów i przegród. To właśnie stwarza w sumie wrażenie trójwymiarowości akustycznej przestrzeni. W ciasnym samochodowym wnętrzu dźwięki odbijają się głównie od wewnętrznych powierzchni szyb, tłumią je natomiast miękkie obicia tapicerskie, a także ciała i odzież podróżujących osób. Dlatego efekt odbicia dobrze jest imitować parą dodatkowych (słabszych) głośników, umieszczonych przy tylnej szybie.

Zasada odbioru programów stereofonicznych

Rozmieszczenie dźwiękowych kanałów stereo

Zasada montażu radioodtwarzacza

Wybór sprzętu akcesoryjnego

Wielu producentów samochodów oferuje fabryczne ich wyposażenie w stereofoniczne odbiorniki radiowe i odtwarzacze zapisów dźwiękowych. Zapewnia to optymalny dobór urządzeń audio do danego modelu pojazdu, ale nie zawsze odpowiada indywidualnym przyzwyczajeniom i upodobaniom użytkowników. Dotyczy to zwłaszcza rodzaju nośnika nagrań (wielu posiadaczy kolekcji ulubionych kaset magnetofonowych niechętnie korzysta z płyt CD i plików MP3), a także dostępnych funkcji dodatkowych, układu przycisków na panelu sterującym, systemu zabezpieczenia przed kradzieżą itp.

Niezależnie jednak od indywidualnych preferencji warto zadbać o to, by moc wyjściowa wzmacniacza i moce poszczególnych głośników były w urządzeniach akcesoryjnych zbliżone do analogicznych parametrów wyposażenia oryginalnego. Ani „oszczędności energii”, ani „dodawanie czadu” nie przynoszą tutaj korzystnych efektów.

Początki były trudne, bo radiostacje pracowały głównie na falach długich i średnich, a w odbiornikach korzystano wyłącznie z lamp System RDS pozwala nie tylko na identyfikację i automatyczny wybór nadajników, lecz także na przekazywanie różnych informacji tekstowych
Rys.: Początki były trudne, bo radiostacje pracowały głównie
na falach długich i średnich, a w odbiornikach korzystano
wyłącznie z lamp
Rys.: System RDS pozwala nie tylko na identyfikację
i automatyczny wybór nadajników, lecz także na
przekazywanie różnych informacji tekstowych

Łączna moc głośników, a więc także zasilającego je wzmacniacza, musi być tym większa, im gorzej izolowane akustycznie (bardziej hałaśliwe) jest wnętrze samochodu. W subiektywnym odczuciu użytkownika te dwa rodzaje hałasów sumują się ze sobą tylko wtedy, gdy fale akustyczne emitowane przez głośniki są zbyt słabe. Przy odpowiednim ich wzmocnieniu zaczynają one w tle dźwiękowym dominować i specyfika ludzkiego słuchu sprawia, że dźwięki zakłócające ich odbiór są samoczynnie w percepcji wytłumiane. Poza tym pewna rezerwa mocy głośników potrzebna jest również z powodów technicznych. Po pierwsze dlatego, że wszystkie głośniki pracujące „na pełny regulator” mają tendencję do zniekształcania przekazu. Po drugie, sygnał radiowy słabnie w miarę oddalania się od nadajnika (choć funkcja RDS automatycznie wybiera najsilniejszy nadajnik słuchanego programu), więc w konsekwencji obniża się wtedy również dynamika emitowanych dźwięków i trzeba ją korygować stosownym zwiększeniem mocy.

Rozszerzenie odbieranego pasma na częstotliwości TV umożliwia odbiór programów telewizyjnych

Z kolei moc nadmierna, możliwa do uzyskania dzięki dodatkowym wzmacniaczom i „nadwymiarowym” głośnikom, nie tylko powiększa koszty instalacji, lecz przeważnie obniża jej walory użytkowe. Mocowanie tych urządzeń w miejscach innych niż przewidziane w konstrukcji pojazdu jest trudne i niepewne w sensie mechanicznym oraz przeważnie niekorzystne pod względem akustycznym. Najlepszy sprzęt odtwarzający nie poprawi nigdy jakości nagrania lub transmisji, a może tylko uwydatniać szumy i za- kłócenia akustyczne. Nie wolno też zapominać, że słuchanie muzyki nie jest najważniejszą czynnością kierowcy podczas prowadzenia samochodu, więc nie powinno mu przeszkadzać w reagowaniu na sygnały dźwiękowe pojazdów uprzywilejowanych, akustyczne ostrzeżenia innych użytkowników ruchu i hałasy towarzyszące awariom samochodowych podzespołów.

Indywidualna instalacja urządzeń audio

Każdy współcześnie produkowany samochód ma już wbudowane okablowanie do radioodtwarzacza, a często również zamontowane głośniki. W miejscu przeznaczonym na radio znajduje się standardowe złącze ISO, kompatybilne z większością nowych odbiorników, złożone z dwu kostek ośmiostykowych. Jedna kostka służy do podłączenia głośników, a druga – do zasilania tunera i odtwarzacza (dwa przewody dodatnie, „masa”, podświetlenie panelu sterowania). Obie nie dają się włożyć do gniazd inaczej niż prawidłowo. Zdarza się jednak, że niektórzy producenci montują złącza nietypowe i trzeba wówczas korzystać z dostępnych na rynku adapterów (tzw. przelotek), umożliwiających połączenie standardowego radia z dowolną instalacją fabryczną. Przed wykonaniem każdego rodzaju połączenia należy sprawdzić próbnikiem lub multimetrem, czy na właściwych stykach zasilającego złącza ISO występuje napięcie +12 V i kontakt z masą pojazdu. Zwykle przy wyłączonym zapłonie pod napięciem powinien być tylko dodatni styk podtrzymania elektronicznej pamięci, a przy włączonym – oba styki dodatnie. Napięcie na styku podświetlenia panelu musi się pojawiać po włączeniu świateł.

Metodą pomiarów elektrycznych można też sprawdzić (bez mechanicznego demontażu), czy samochód ma fabrycznie zamontowane głośniki. Jeśli tak, oporność obwodu każdego głośnika wynosi 3-4 omy, a jeśli nie, omomierz wykaże przerwę w obwodzie. W obu wypadkach koniecznie sprawdzamy dodatkowo, czy przewody głośnikowe nie mają elektrycznego kontaktu z masą (zwarcia).

Rys.: Rozszerzenie odbieranego pasma na częstotliwości TV
umożliwia odbiór programów telewizyjnych
Kasety czy CD? Jedne i drugie przechodzą do historii, przegrywając z nośnikami plików MP3 i MP4
Rys.: Kasety czy CD? Jedne i drugie przechodzą do historii,
przegrywając z nośnikami plików MP3 i MP4
Obsługa pokładowego sprzętu audio za pomocą pilota jest bardziej wygodna, a przez to i bezpieczniejsza niż szukanie przycisków na panelu
Rys.: Obsługa pokładowego sprzętu audio za pomocą pilota
jest bardziej wygodna, a przez to i bezpieczniejsza
niż szukanie przycisków na panelu

Przy instalacji głośników akcesoryjnych należy zwrócić uwagę na ich biegunowość. Powinna być we wszystkich identyczna i zgodna z układem styków w gnieździe radioodtwarzacza. Szkodliwa jest tu szczególnie różnoimienna biegunowość głośników tego samego kanału (lewego lub prawego), ponieważ ich membrany działają wówczas przeciwbieżnie, co powoduje zakłócenia fal akustycznych na skutek ich interferencji.

Źródłem zapisu dźwiękowego dla odtwarzaczy najnowszej generacji może być nawet kieszonkowy iPod

Rys.: Źródłem zapisu dźwiękowego dla odtwarzaczy najnowszej generacji może być nawet kieszonkowy iPod

Antenę (jeśli jej nie ma w wyposażeniu fabrycznym) osadza się w otworze wykonanym w dachu, po wyjęciu zaślepki, i łączy ze znajdującą się tam końcówką przewodu antenowego, dostępną po zdemontowaniu wewnętrznej lampy lub lusterka wstecznego. Jeśli decydujemy się na antenę z wzmacniaczem, drugą (koncentryczną) końcówkę przewodu antenowego łączymy nie bezpośrednio z odpowiednim gniazdem odbiornika, lecz przez specjalny adapter z dodatkowym przewodem zasilającym, podłączanym do styku sterującego anteną automatyczną w gnieździe zasilającym radia (A 5).

Po wykonaniu wszystkich połączeń elektrycznych sprawdzamy działanie całego systemu, a dopiero potem przystępujemy do mechanicznego zamocowania radioodtwarzacza. Najpopularniejsze obecnie odbiorniki ze zdejmowanym panelem osadzane są w blaszanych osłonach pośrednich, zakleszczanych przez odginanie „języczków” w otworze konsoli pojazdu. Sam radioodtwarzacz z podłączonymi przewodami wsuwa się do tej obudowy, aż zablokuje się w niej za pomocą zatrzaskowych zaczepów. Potem tylną jego ściankę przykręca się do konsoli dodatkowym wspornikiem. Radia wyjmowane w całości na czas parkowania mocuje się zgodnie z ich indywidualnymi instrukcjami montażu.

Zestaw kompaktowych głośników akcesoryjnych, przystosowanych do zabudowy w fabrycznych otworach luksusowej limuzyny

Rys.: Zestaw kompaktowych głośników akcesoryjnych, przystosowanych do zabudowy w fabrycznych otworach luksusowej limuzyny



 

Wasi dostawcy


Podobne

Polecane


ver. 2023#2